Lúa hóa kiến thức
No metrics, no release
🕔 28 thg 7, 2025
🧑🎓 Đàm Khánh
Xưa xửa xừa xưa, cụ thể là cách đây tầm gần 2 năm, mình và team bắt đầu dự án e-Learning - thứ mà mình đã nhắc đến nhiều trong các bài viết trước rồi. Hồi đó, gần trước ngày ra mắt sản phẩm, chúng mình có demo cho PM lại lần cuối trước khi release. Mọi thứ gần như hoàn hảo, trừ một thứ - chúng mình chưa kịp cài đầy đủ tracking, tức là đo lường các dữ liệu liên quan đến sản phẩm.
Lí do thì là bởi vì là sản phẩm mới, có quá nhiều thứ phải làm trong thời gian ngắn mà nguồn lực lại có hạn, nên chúng mình đã đặt việc đo lường là một ưu tiên thấp hơn. Điều này dẫn đến chúng mình xác định các chỉ số thành công khá muộn và cài tracking cũng muộn luôn.
Kết quả là, chúng mình bị PM chửi cho to đầu. Lão đã quyết định hoãn release sản phẩm luôn, mặc dù trước đó đã hẹn với BOD và phụ huynh học sinh rồi. Quý đó thì chúng mình cũng bị đánh giá là product team kém hiệu quả nhất, uy tín của team và của cả phòng ban mình nói chung đều thành công cốc luôn.
Cho bạn nào thắc mắc tại sao PM lại không biết rõ tiến độ team thì là do nguồn lực có hạn, một PM quản đến 5 6 sản phẩm. Sản phẩm của chúng mình mới, chưa có tác động khủng khiếp gì nên phần lớn là đều để cho các member trong team tự bơi. Mô hình nhỏ nên phải chịu khó chút hì hì.
Lúc đó chúng mình khá hỏi chấm trước quyết định của PM. Chỉ vì một phần rất nhỏ chưa hoàn thiện mà lại đưa ra một quyết định có ảnh hưởng xấu đến vậy.
Khi bị chúng mình chất vấn, lão PM chỉ bảo là: “Dữ liệu đã qua đi qua thì không đo lại được”. Sau đó thì cũng đưa ra tối hậu thư cho toàn bộ các team: “No metrics, no release” - “Không có đo lường thì không cho phát hành tính năng hay sản phẩm gì hết”.
Từ đó thì chúng mình cũng cứ thế mà làm theo, không để tâm gì nhiều. Thậm chí thỉnh thoảng tính năng nhỏ quá còn phải tự bịa metric ra để đo.
Gần đây mình làm một dự án khác trong nội bộ cộng đồng học viên của UX Foundation. Mô tả ra thì dài dòng lắm nên mình tóm gọn lại: Đây là một thư viện kiến thức cho cộng đồng học viên của UX Foundation. Nội dung của thư viện được đóng góp bởi chúng mình và cả chính các học viên, mục đích là để mọi người có một nguồn kiến thức đủ cả số lượng lẫn chất lượng, giúp tối ưu thời gian học trong và ngoài lớp.

Demo một kênh trong thư viện nè!
Một lần nữa, với assumption là “sản phẩm” này sẽ có giá trị, cũng như đã xác định được tính khả thi, mình lao hùng hục vào việc deliver nhanh nhất có thể mà chả màng đến đo lường gì cả.
Chỉ mất tầm 2 tuần sau bản prototype, thư viện đã lên sóng. Thư viện này là do mình tự deliver, từ việc thiết kế tính năng đến phát triển chúng thông qua một công cụ automation low code. Và cũng gần tương tự câu chuyện ngày xưa, anh Chung cũng cho phép mình tự bơi khá nhiều.
Nói cách khác thì, trong sản phẩm này, mình gần như là một “Product-team-of-one” - thuần Việt thì là Product team một-mình-ta. Chính vì lẽ đó, đây chính là sản phẩm mình tâm đắc nhất từ lúc làm việc ở UX Foundation đến giờ. Và mình thấy mình đang đứng ở góc nhìn của lão PM ngày xưa, phiên bản bớt áp lực hơn.
Nhưng 1 tuần, rồi 2 tuần, rồi 3 tuần, nội dung trong thư viện cứ thế nhiều lên dần, nhưng mình tự hỏi: “Rồi có ai vào đây đọc không nhỉ?” Trong đầu bắt đầu tưởng tượng ra một tỷ viễn cảnh:
À chắc mọi người có đọc, nhưng không react chăng?
Hay là mọi người khi nào cần mới vào đọc, nên về lâu về dài chắc chắn sẽ đọc?
Hay là mọi người còn chả biết có sự tồn tại của sản phẩm này nhỉ?

Sao react lẻ tẻ vậy ta? Cộng đồng mình có tận hơn 1000 members cơ mà?!!!
lại là, mình không biết gì hết, không biết sản phẩm của mình có thực sự có giá trị không, người dùng có sử dụng nó không, họ sử dụng nó như thế nào, hay mọi việc vận hành có diễn ra trôi chảy không. Thôi chết dở rồi!
Giờ thì mình mới hiểu tại sao lão PM ngày xưa sống chết phải cài tracking rồi mới cho release sản phẩm rồi. Giống kiểu mình có một đứa con, nhưng không biết nó bao nhiêu tuổi, chiều cao cân nặng bao nhiêu, học hành ra sao, được người đời đối xử như thế nào ấy. Vậy thì nuôi dạy nó kiểu gì đây? Mà đây mới chỉ là một sản phẩm mang tính thử nghiệm, không “sống còn” như các sản phẩm khác thôi đấy.
Trong phút chốc, mình rơi vào panik mode, không biết phải đo cái gì hay đo thế nào. Sau một lúc bình tĩnh lại, mình đã cùng anh Chung xác định lại các chỉ số thành công của thư viện, cụ thể đến từng công thức.
Tiếp theo là đến công đoạn implement, đâu đó mất thêm khoảng 1 tuần. Thậm chí là mình còn phải đổi một số cách vận hành của một số tính năng trong thư viện để tiện đo lường. À mà cách này một mũi tên trúng 2 đích nhé, vừa dễ đo lường vừa cải tiến sản phẩm một chút, nên mình mới làm, chứ bình thường thì vẫn sẽ đặt sự tiện dụng của người dùng lên hàng đầu nhé!
Đây là khoảng thời gian mà mình đau đớn nhận ra, tất cả số liệu trong 1 tháng trở lại đây đều đã bị bỏ phí. Mọi người đã thao tác gì, số lượng học viên active trong thư viện ra sao,… đều chả để lại bất kỳ dấu vết gì. Giọng lão PM văng vẳng trong đầu mình: “~Dữ liệu đã qua đi qua thì không đo lại được~”.

Lời nhắn
Giờ thì mình đã thấm thía đạo luật “No metrics, no release” năm xưa rồi. Mình hy vọng, bất kể dù mọi người nắm giữ vị trí gì trong team sản phẩm, thì việc đo lường luôn luôn là một thứ đáng để tâm tới.
Dữ liệu nó giống một chuyến tàu vậy đó, nếu không kịp nhảy lên thì nó sẽ đi mất mà chả bao giờ về đón mình. Thế nên là hãy đo lường mọi thứ liên quan đến sản phẩm của mình sớm nhất có thể nhé!
Tái bút 1
Nãy mình có nhắc đến việc mình xây dựng được một sản phẩm bằng một công cụ automation low-code. Tự thân deliver được sản phẩm khiến mình cảm thấy toàn năng vô cùng. Và mình cũng tin đây sẽ là một kỹ năng mang tính sống còn trong ngành của chúng mình trong thời gian tới - khi mà một product builder có thể làm gần như mọi thứ trong quá trình phát triển sản phẩm.
Mọi người nghĩ sao về quan điểm này? Và mọi người nghĩ sao nếu chúng mình phát triển một khóa học liên quan đến kỹ năng này?
Tái bút 2
Góc quảng cáo tự nguyện:
Trong bài viết này mình mới chỉ nhắc đến tầm quan trọng của việc đo lường sản phẩm thôi, còn việc đo lường cái gì, đo lường thế nào và đưa ra quyết định phát triển & tối ưu sản phẩm ra sao dựa trên dữ liệu đó chính là nội dung của khóa Data-Driven Design, mọi người hãy tham khảo ở link này nhé!