Vào thế kỷ 16, Galilei đã bị Tòa án dị giáo bỏ tù vì tuyên bố của mình về thuyết nhật tâm và trái đất có hình cầu. Lý do chủ yếu cho việc này là vì quan điểm đó trái ngược với sự truyền bá của kinh thánh đương thời. Một phần khác là vì nó chưa có thể chứng minh được theo kinh nghiệm ở thời điểm ấy, nói đơn giản là mọi người không tin cách ông giải thích.

Nguồn: The great mental model Vol.1

Mất nhiều năm sau đó, mọi người bắt đầu tin vào chuyện trái đất hình cầu khi họ quan sát những chiếc thuyền. Theo quan điểm trái đất phẳng trước đó, con thuyền từ ngoài khơi về đáng lẽ phải từ một chấm nhỏ và to dần. Nhưng thực tế không phải vậy, người ta nhìn thấy đỉnh của chiếc thuyền buồm và dần dần là cả chiếc thuyền. Với cách giải thích đủ đơn giản và gần gũi, người ta bắt đầu tin vào trái đất có hình cầu hơn là những chứng minh khoa học về việc nghiên cứu các chòm sao.

Tương tự như vậy, vạn vật hấp dẫn cũng tồn tại rất lâu trước khi Newton tìm ra nó. Mọi người đều biết về câu chuyện ông ngồi dưới gốc cây và bị táo rơi trúng đầu. Một việc đơn giản: quả táo rơi - đã giúp ông tạo ra một nền móng đã làm thay đổi nền khoa học và vật lý hiện đại.

Điểm chung của hai câu chuyện này là những cách giải thích đơn giản khiến người khác dễ tiếp thu, cho dù đó là thiên tài hay số đông người dân. Lý do là trong bộ não của chúng ta tồn tại một mental model có tên Occam's Razor. Mental model này khiến chúng ta:

• Thường tin vào những giải thích đơn giản

• Khi lựa chọn giữa các giả thuyết, chúng ta thường chọn giả thuyết có ít giả định nhất

Đó cũng là nguyên tắc căn bản của truyền thông. Hãy nhớ đến các diễn giả TedX, đã bao nhiêu lần bạn nghe thấy họ bắt đầu bài nói của mình bằng một ví dụ thực tế trước khi đưa ra bất cứu lập luận nào.

Những ví dụ và sự đơn giản cũng trở thành một nguyên tắc thiết kế. Chúng ta đã nghe nhiều về Simplicity nhưng chả mấy hiểu về nó. Dribbble đầy rẫy những shoot hình đơn giản đẹp mắt , mát lòng người xem. Còn các sản phẩm thực tế vẫn tiếp tục phức tạp, trông khá bình thường.

Sự khác biệt nằm ở chỗ, các sản phẩm thực tế phải tập trung vào tính explanation. Giúp user hiểu được chuyện gì đang diễn ra, họ nên làm gì tiếp theo, những thông tin quan trọng họ cần nắm được là gì, hỗ trợ những quyết định họ cần đưa ra, những rủi ro họ có thể gặp phải, những chỉ dẫn để đảm bảo rằng họ có thể làm chính xác những gì họ muốn. Sau toàn bộ những điều đó, thì tính display mới dần được xét đến. Do vậy, trong thực tế việc khiến thiết kế đơn giản là cực kỳ khó khăn.

Khó khăn nhưng vẫn làm được. AirPods có thể đơn giản hóa thiết kế tới mức loại bỏ những phím bấm căn bản nhất của tai nghe: Tăng giảm volume và tạm dừng. Thay vào đó, bạn chỉ cần tháo 1 bên tay nghe ra là nhạc tự động dừng lại.

Trong UI Design, có một luật được gọi là ánh sáng đến từ bầu trời. Nói về việc ánh sáng thường đến từ 1 hướng trên cao. Nên các dải gradient nên đổ sáng bên trên, tối hơn ở dưới. Hoặc drop shadow chỉ nên đặt Y- hoặc cùng lắm Y=0 thì thiết kế sẽ nhìn "tự nhiên" và dễ được chấp nhận hơn. Đó là các ví dụ mô phỏng trong thiết kế.

Lần tới, nếu muốn học hỏi từ những thiết kế tốt hãy thử tự hỏi bản thân mình một vài câu như là:

• Những thứ gì đã được delay/ reduce/ remove bớt để tạo được sự đơn giản này?

• Điều gì làm thiết kế này dễ hiểu và tự nhiên tới vậy?