Recap

UXVN 2018 - Phần 3: Lộ trình sự nghiệp

🕔 8 thg 9, 2018

🧑‍🎓 Nguyễn Vương Chung

Thông tin chung

Khi research để viết bài này, mình có tìm được một câu quote khá ngầu:

If you want to be successful, it’s just this simple. Know what are you doing. Love what you are doing. And believe in what you are doing - Will Rogers

Chà, nói về thành công à? Lại còn tình yêu và đam mê nữa chứ! Nghe có vẻ vừa cao vừa xa, trưa nay ăn gì còn không rõ, làm sao mà biết được mình đam mê cái gì kia chứ!

Nếu bạn nào hỏi mình đam mê gì, mình cũng chả rõ! Mình cũng đang như bao người, đi tìm kiếm đam mê của mình. Mà oái oăm, đam mê lại còn rất định tính nữa, mông lung như một trò đùa. Thôi, cứ bắt đầu cái gì định lượng được cho nó dễ cái đã!

Bài này mình sẽ viết về phần có thể định lượng được: Know what are you doing thông qua 2 topics trong sự kiện UXVN 2018:

  • My path on becoming an UX experts and my tips for UX designers — Ngoc Hieu

  • Designing your UX career — Jon Deragon

Vài dòng về anh Hiếu, thì anh là một trong những blogger đầu tiên mình follow những năm đầu bước vào nghề. Sau này thì anh không duy trì blog nữa, có lẽ là do công việc bận rộn. Trong đợt anh về Việt Nam cho sự kiện UXVN Festival, mình cũng là một trong những người đã nói cám ơn anh về những bài blog đã viết. Và gần đây anh Hiếu lại tiếp tục active trở lại và đóng góp thêm những bài thú vị. Vậy là lời rồi :D  


Ảnh trích từ slide: How to build a design career roadmap — Ngọc Hiếu


Việc bắt đầu bằng câu hỏi Why luôn quan trọng trong design và cũng quan trọng trong mỗi lựa chọn hàng ngày. Vậy thì, tại sao bạn lại cần phải xây dựng lộ trình nghề nghiệp cho mình? Câu trả lời là:

  • Để tránh lãng phí thời gian

  • Để tránh xác định nhầm mục tiêu

  • Để tránh lựa chọn sai cách tiếp cận

  • Để tránh làm một việc mà bạn không yêu thích

1. What do you want to do?

Trong quy trình UX, sẽ có nhiều vị trí riêng biệt với yêu cầu và nghiệm vụ khác nhau. Theo anh Việt Anh, có 8 vị trí nên có (Link bài viết) còn cách chia của anh Hiếu tương đồng với cách mình nhìn nhận, có 3 vị trí chính đó là UX Researcher, UX Designer và UI Designer (Link bài viết).  


Anh Việt Anh nêu ra 8 vị trí cần có trong một “Đội hình tuyển”


Theo anh Hiếu thì sẽ có 3 vai trò chính


Để Know what are you doing, trước tiên chúng ta cần phải hiểu về sân chơi của mình gồm những vị trí gì, dù theo cách chia nào thì cũng sẽ yêu cầu foundation và skillsets của từng vị trí khác nhau. Thực ra ở các vị trí Junior, rất khó để chúng ta đưa ra lựa chọn. Vì đơn giản chúng ta chưa biết gì mấy, chưa có cơ sở lựa chọn.

2. Where do you want to be?

Cũng như các công việc khác, Designer cũng có các level khác nhau. Từ Internship cho tới Chief design officier. Mỗi giai đoạn công việc chúng ta lại cần tập trung hơn cho những mục tiêu khác nhau.  


Những điểm cần tập trung trong các giai đoạn khác nhau


Như mọi người có thể thấy, nếu trong giai đoạn Junior chúng ta cần-biết-mọi-thứ thì ở vị trí Senior chúng ta chỉ cần giỏi-một-thứ. Mình đang trong giai đoạn Lead designer, công việc chính của mình là giúp những bạn khác hoàn thành công việc của mình với chất lượng tốt hơn. Đây đúng là một thử thách sự kiên nhẫn của mình vì đôi khi chỉ muốn làm luôn cho nhanh (may là mình đã không làm vậy) vì giờ mình đã có thể yên tâm nhiều hơn trong công việc vì mọi người làm đều đã có những sự chắc chắn nhất định.

Chia sẻ thêm của cá nhân mình trong giai đoạn nghề nghiệp từ Internship cho tới Lead designer. Ở Bond Creative, mình có cùng mọi người ngồi lại và xây dựng lộ trình cho từng cá nhân. Xác định một danh sách kỹ năng cần có (trung bình khoảng 50 kỹ năng), xác định vị trí hiện tại và mục tiêu của từng cá nhân. Xác định những cái gì cần biết, cái gì cần giỏi. Xác định từ chối những thứ hay ho (mà không cần thiết), xác định những thứ tối quan trọng cho mỗi giai đoạn. Mình phát hiện ra nhiều bạn không biết mình nên từ chối điều gì, vì cái gì cũng có cái thú vị. Khi xác định được điều này, chúng ta sẽ thấy công việc của mình có một hướng đi dễ thở và mạch lạc hơn.

3. How long is long enough?

Chúng ta cần 36–40 tuần để một em bé được sinh ra từ bụng mẹ. Sớm quá hay muộn quá cũng không tốt. Thời gian ở lại các vị trí này cũng vậy, không nên quá vội vàng cũng như quá chậm chạp  


Ước tính thời gian cho từng giai đoạn công việc


Lời khuyên số 10: Never stop learning

Chapter 01

Designing your Ux Career - Jon Degaron

Chapter 01

Designing your Ux Career - Jon Degaron

Bác Jon Degaron cũng bắt đầu buổi nói chuyện của mình bằng sự thay đổi. Những sự thay đổi đáng kinh ngạc chỉ trong vòng vài thập kỷ gần đây. Mình sẽ trích ra 3 ví dụ:  


Sự thay đổi của siêu thị


Sự thay đổi trong lĩnh vực vận tải


Sự thay đổi trong lĩnh vực âm nhạc


Rất nhiều ví dụ trong cuộc sống hàng ngày đang chứng minh cho sự thay đổi này. Hãy nhìn vào sự thay đổi chóng mặt của điên thoại và cách chúng ta giao tiếp trong 20 năm trở lại đây. Những gì từng là biểu tượng thành công một thời thì thay hoặc là chọn cách cải tiến để thích nghi hoặc là đã bị thay thế hoàn toàn bằng những sản phẩm khác. (Như Nokia)

Trong lĩnh vực Design, điều gì đang thay đổi? Theo bác Jon, có 2 điều rất đáng quan tâm:


Bạn có nghĩ robots sẽ thay thế công việc của chúng ta không?

Các quy định về ngôn ngữ thiết kế đã được quy định và đang educate người dùng từng ngày. Cách thức tương tác dần trở thành thói quen có thể tính toán được. Các UI Designer sẽ có khả năng dần bị thay thế bởi robot nếu chỉ thuần công việc visual. Giờ đã có nhiều công cụ được phát triển để đi thẳng từ wireframe ra bản dev front-end ví dụ như UI Zard

UI vẫn là một công việc quan trọng, là đầu ra cho thiết kế của chúng ta, Tuy nhiên nếu không thay đổi để trở nên thực sự đặc biệt thì có lẽ sẽ không còn nhiều đất để đem lại value đủ lớn. Gần đây trong cộng đồng UI UX design có xu hướng về một thuật ngữ mới: Product Design / Digital Product Design. Đây có lẽ là một bước đi phù hợp tiếp theo cho các bạn muốn tiếp tục theo đuổi con đường này với nền tảng đi lên từ UI Design. Tham khảo bài viết của anh Phowr để hiểu rõ hơn những điều gì cần phải làm ở vị trí này và đâu là mũi nhọn để biến những ai theo đuổi có thể trở thành specialist: Link bài viết

Jon cũng xây dựng một danh sách các câu hỏi mang tính khai vấn để chúng ta có thể tự trả lời, bạn hãy thử trả lời xem sao.

  • Bạn muốn trở thành một-ai-đấy hay một chuyên gia?

  • Bạn muốn trở thành chuyên gia biết tất-cả-mọi-thứ hay chuyên gia của một vấn đề cụ thể?

  • Khi nào nên làm cho một công ty in-house, agency, công ty product?

  • Tôi nên làm việc một mình hay tham gia vào một nhóm?

  • Lĩnh vực nào đang cần người?

  • Tôi nên xây dựng một design brand mới hay xây dựng thương hiệu cá nhân?

  • Những chi tiết nhỏ nào tôi có thể tạo ra mà có thể tạo được tác động mạnh?

  • Tôi cần xây dựng những kỹ năng gì ngoài kỹ năng liên quan tới thiết kế?

  • Làm sao để tôi trở nên nổi bật giữa một rừng người?


Lĩnh vực nào đang cần người?

Chapter 02

Quan điểm cá nhân

Chapter 02

Quan điểm cá nhân

Trong các câu hỏi này, mình sẽ chia sẻ quan điểm của mình về một câu hỏi:

Khi nào nên làm cho một công ty in-house, agency, công ty product?

Vì việc lựa chọn môi trường phù hợp có lẽ đã đóng góp tới 40%-50% trên con đường của chúng ta nên trong các buổi trao đổi, mình cũng thường nói về chủ đề này. Trên quan điểm của mình, in-house sẽ là một môi trường rộng mở nhất cho các bạn mới bắt đầu. Trong in-house bạn sẽ làm đủ thứ chuyện graphic design, UI design, thậm chí tổ chức sự kiện và rất rất nhiều thứ bạn sẽ làm. Đặc điểm khi mình phỏng vấn các bạn từ in-house chuyển qua đó là các bạn nghĩ mình biết và có thể làm tất-cả-mọi-thứ. Từ đây các bạn có thể chọn con đường cho mình, và UI hay UX chỉ là một phần trong số đó.

Trạm dừng tiếp theo hãy lựa chọn agency. Các agency thường không quá đông người và luôn giới hạn các vị trí intern và junior do đặc điểm công việc luôn áp lực cao. Việc deadline-trong ngày, thậm chí deadline-theo-giờ là hoàn toàn có thật. Nên nếu tìm được một vị trí, hãy biết tận dụng cơ hội của mình. Agency sẽ giúp bạn có sự kiểu biết rộng khắp các ngành nghề. Do đa dạng khách hàng, bạn sẽ được nghiên cứu khắp các lĩnh vực từ F&B, telecom, ecommerce… Những khách hàng lớn cũng sẽ nhanh chóng làm portfolio của bạn trở nên hấp dẫn.

Điểm yếu khi làm việc tại agency đó là bạn không thực sự làm sâu một sản phẩm nào. Không được tận hưởng niềm vui khi bạn thay đổi bố cục UI thì tăng đc ngay tỷ lệ conversion rate. Công ty product sẽ cho bạn một cái nhìn rất chi tiết, giúp bạn hiểu và cảm nhận rõ hơn về giá trị của thiết kế. Với sự ra đời ngày càng của các start-up công nghệ, cơ hội trong các công ty product cũng ngày một rộng mở. Mình hi vọng các bạn sẽ tự tìm được một con đường phù hợp cho bản thân mình

Còn với những bạn trái ngành, có thể tham khảo các bài viết này:

Giúp bạn chuẩn bị tốt portfolio của mình thì đọc thêm các bài viết:

Các bạn cũng nên tham khảo cách mà Jayden Nguyen kiếm được dream job tại AJ&Smart và THE FUTUR, đáng nói là trước đó Jayden cũng không có nhiều kinh nghiệm trong ngành. Nhưng với cách tiếp cận phù hợp và chân thành bạn đã đạt được những kết quả đáng học hỏi.

Trong serie bài viết này, mình cũng đã hoàn thành 2 bài trước đó, mọi người quan tâm có thể đọc thêm tại Phần 1Phần 2

Cám ơn mọi người đã quan tâm!

Chung.